Ruby Programlama - Kontrol Yapıları

if ve unless

Tek satır için basit bir örnek :
yas = 23
puts "Yasiniz yeni yasalara gore alkol almak icin cok kucuk" if yas<24

Multiple satır için basit bir örnek :
yas = 23
if yas < 23
puts "Yasiniz yeni yasalara gore alkol almak icin cok kucuk"
end

“unless” şart ifadesi ise “if”in tam tersidir. Diğer dillerden aşina olabileceğiniz “if not”ın Ruby’de ki karşılığıdır. Kullanımı “if” ile aynı mantıkladır.
yas = 23
puts "Yasiniz yeni yasalara gore alkol almak icin cok kucuk" unless yas > 23

Farklı durumlar için birlikte kullanabiliriz :
yas = 24
puts "Yasiniz yeni yasalara gore alkol almak icin cok kucuk" unless yas > 23
puts "Afiyet bal seker olsun" if yas >= 24

Aynı işlemi “else” ile daha kolayca yaptırabilirdik :
yas = 24
if yas < 23
puts "Yasiniz yeni yasalara gore alkol almak icin cok kucuk"
else
puts "Afiyet bal seker olsun"
end

? ifadesi

Bu ifadeyi kısatma olarak düşünebiliriz. Fakat okuduğum kaynaklar bunun pek kullanılan bir ifade olmadığını yazıyordu, bu yüzden daha public projeler üzerinde çalışacaksak klasik metodlara yakın durmamız iyi olacak gibi duruyor.
yas = 24
x = yas < 30 ? "cocuksun" : "yetiskinsin"
puts "Sen bir " + x

Bu kod parçasının yapacağı iş oldukça açık. Bunu kısaltma olmadan yazmak için bir üstte ki örnekte ki yöntemi kullanmalıydık.

Kullanımı şöyle not edilebilir :

<şart ifadesi> ? <şart doğru ise”> : <şart yanlış ise>

Daha farklı bir örnek :
yas = 24
puts "Sen bir " + (yas < 30 ? "cocuksun" : "yetiskinsin")

Daha klasik bir tarz ile :
yas = 24
x = "cocuksun" if yas < 30
x = "yetiskinsin" unless yas < 30
puts "Sen bir " + x

elsif

Burada yazarken “elsif” yerine “elif” yazarsam bilin ki Python’dan gelen bir alışkanlıktır, siz onu düzelterek “elsif” yapın.

Keşke bir standart olsa değil mi? “elseif”, “else if”, “elif”, “elsif”… Hangi dilde, hangi ifadeydi, devamlı karışmazdı.

Burada uzun uzun, if-elsif-else mantığına değinmeyeceğim, bunu harici bir kaynaktan okuyup öğrenebilirsiniz. Bütün diller için bu mantık hemen hemen aynıdır. “Programlama dillerine giriş” ders kaynaklarında veya beginner seviye herhangi bir programlama kitabında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.

if için çoklu şartlı ifade :
browser = "firefox"
isletimsistemi = "ubuntu"
hata = "tarayicinizda bir sorun var" if browser == "internet explorer"
hata = "işletim sisteminizde bir sorun var" if isletimsistemi == "windows"
hata = "sisteminiz uyumlu" if browser == "firefox" && isletimsistemi == "ubuntu"
puts hata

* Bir kontrol bloğu içerisinde (end ile bitene dek) birçok “elsif” ifadesini ardarda kullanabilirsiniz, ancak sadece 1 tane if ve else kullanabilirsiniz.

Örneğin şu kod çalışmayacaktır :
browser = "internet explorer"
isletimsistemi = "windows"
if browser == "internet explorer"
puts "hata 1"
if isletimsistemi == "windows"
puts "hata 2"
end

Çünkü 2 tane “if” kullandık ancak kontrol bloğunda tek bir tane “end” var. Çalışması için 1 tane daha end girerek, 2.kontrol bloğunu oluşturmuş olmalıyız.
browser = "internet explorer"
isletimsistemi = "windows"
if browser == "internet explorer"
puts "hata 1"
end
if isletimsistemi == "windows"
puts "hata 2"
end

Sonuc :

hata 1
hata 2

* elsif ve else durumları yalnızca “if” ile belirttiğimiz şartın yanlış dönmesi durumunda çalışırlar.

Yukarıda ki örneği elsif ile yapsaydık :
browser = "internet explorer"
isletimsistemi = "windows"
if browser == "internet explorer"
puts "hata 1"
elsif isletimsistemi == "windows"
puts "hata 2"
end

Alacağımız sonuç yalnızca “hata 1″ olacaktı.

case

“case” şartlı ifadesi daha anlaşılır ve okunaklı bir kod yazabilmek için oldukça kullanışlı. Temel olarak durumları kontrol eder, eşleşen varsa onun taşıdığı işlemi yapar, eşleşme yoksa “else”e geçerek orada ki kodu işletir.
isletimsistemi = "ubuntu"
case isletimsistemi
when "windows"
puts "onu da severiz"
when "windows mobile"
puts "ooo zenginiz demek"
when "ubuntu"
puts "open source"
else
puts "bilemedik beyim"
end

Başka bir örnek :
yas = 28
case
when yas < 24
puts "Yasiniz #{yas} ve 24 yasiniza tam #{24-yas} yil var"
when yas == 24
puts "Yasiniz #{yas}. Rahat rahat alkol alabilirsiniz"
when yas > 24
puts "Yasiniz #{yas} ve #{yas-24} yildir rahat rahat icebiliyorsunuz"
end

“when” yapılarını tek satırda işletmek :
yas = 28
case
when yas < 24 then puts "Yasiniz #{yas} ve 24 yasiniza tam #{24-yas} yil var"
when yas == 24 then puts "Yasiniz #{yas}. Rahat rahat alkol alabilirsiniz"
when yas > 24 then puts "Yasiniz #{yas} ve #{yas-24} yildir rahat rahat icebiliyorsunuz"
end

“then” kullanmadan :
yas = 28
case
when yas < 24 : puts "Yasiniz #{yas} ve 24 yasiniza tam #{24-yas} yil var"
when yas == 24 : puts "Yasiniz #{yas}. Rahat rahat alkol alabilirsiniz"
when yas > 24 : puts "Yasiniz #{yas} ve #{yas-24} yildir rahat rahat icebiliyorsunuz"
end

while ve until

“while” ve “until” ile loop (döngü) işlemleri yapabiliriz.
yas = 28
while yas < 40
puts yas
end

Bu bir sonsuz döngü örneğidir. Program boyunca “yas” değeri “28″ olacağından devamlı olarak, ekrana “28″ yazdırılacaktır.

Bunu sonlu bir döngü haline getirelim, harhangi bir şekilde :
yas = 28
while yas < 40
puts yas += 2
end

until, İngilizce’de ki anlamıyla, Ruby’de kullanılır.
yas = 28
until yas > 100
puts yas
yas *= 1.2
end

Bu örnek, “yas” değişkeni 100 değerine ulaşana kadar, onu 1.2 ile çarparak ekrana yazdırır.

Yazı : Mustafa Serhat Dündar'a Aittir.

Ruby Programlama Dersleri 1

Ruby Programlama dili nedir?
Ruby, 1990'ların ortalarında Japonya'da ortaya çıkmış, nesne yönelimli bir programlama dilidir.C++, Java gibi diğer birçok dilin aksine * her şey, ama * her şey birer nesnedir(int, float da dahil).Herşeyin nesne olması gibi birçok özelliğini ilk dinamik nesne yönelimli programlama dili olan Smalltalk'tan almıştır(dinamiklik konusuna umarım daha sonra gelicez) ve perl'le de syntax açısından çeşitli benzerlikleri bulunmaktadır.Derlenen değil de, yorumlanan bir dil olduğu için hız konusunda bi miktar yavaş kalır ama 1.9 sürümünden itibaren gelen bytecode compiler ile bir miktar hızlanmıştır.

Merhaba Dünya!
**Bunu yazmadan geçmek mümkün değil**
Perl'ün "Bir işi yapmanın birden fazla yolu var" anlayışına (bir yere kadar) sahip olan ruby'de tabi ki ekrana "Merhaba Dünya!" yazdırmanın birçok yolu var.
Kod: 1
print "Merhaba Dünya!"
Kod: 2
puts "Merhaba Dunya!"
Kod: 3
p "Merhaba Dunya!"
Kod: 4
$stdout << "Merhaba Dunya!"

Bu kadar yolun farkı ne diyorsanız, print ve $stdout << yazdırılan şeyin sonuna yeni satır karakteri eklemezken, puts ekliyor. p ise raw bir şekilde ekrana yazdırdığından dolayı bu örnekte başına ve sonuna tırnak işareti koyuyor.

Nesneler ve Mesajlar
Daha önce de bahsettiğim gibi ruby'de * her şey bir nesnedir ve bunlara çeşitli mesajlar gönderilebilir ("mesaj gönderme", diğer birçok dilde metod çağırma olarak geçer").Örneğin;
Kod: 
-3.abs
satırında Fixnum sınıfına ait bir nesneye "abs" mesajını gönderiyoruz, bu Fixnum sınıfının abs fonksiyonunu ve bu sayının mutlak değeri olan 3 ü elde ediyoruz.Ruby'de bir fonksiyon çağırırken eğer argument yollamıyorsak paranteze ihtiyaç yoktur, dolayısıyla sanki bir değişkene erişiyormuş gibi fonksiyon çağırabiliriz.

Kod: 
3 + 5=> 8
bu satırda da aslında 3 nesnesine "+" mesajını 5 argümanıyla yolluyoruz ve 8 sonucunu alıyoruz.Yani operatörler de aslında mesaj gönderiyor

Bir başka örnek;
Kod:
a = [1,3,true,["asd",3.5]].size
=> 4 # Bu "#" işareti ruby'de yorum karakteridir ve o satırın sonuna kadar geçerlidir.
#Ayrıca => işareti ile belirttiğim şey yukarıdaki işlemin sonucudur.
Ruby'de dynamic typing sayesinde değişken tanımlamaya gerek yoktur.Direkt olarak bir değişkene atama yaparsanız o değişken tanımlanmış olur.Ayrıca yine bu nedenle listelerde veya fonksiyon argümanlarında sınıf kısıtlaması yoktur.

Bir örnek daha;
Kod: 
3.times { puts "ubuntu" }
Bu kod, ekrana 3 kez "ubuntu" yazdırır.Burada 3'e times mesajını bir blokla yolluyoruz.Bir blok, bir ruby kodu parçasıdır ve küme parantezleri yada do...end anahtar sözcükleriyle sınırlandırılır.Bloklar, güvenin bana, gerçekten çok yararlıdırlar.

Kontrol Yapıları
ruby'de de if ler diğer bir çok dildeki gibidir
örneğin;
Kod: 
if 3 + 5 == 8
  puts "heyoo!!"
end
ekrana tahmin edebileceğiniz gibi "heyoo!!'" yazdırır.C syntaxlı dillerden farklı olarak if teki ifadenin etrafına parantez koymak gereksizdir(ki döngü vs. lerde de gerek yoktur).Diğer bir çok kod bloğu gibi if ler de "end" ile bitirilir.
ayrıca, "unless" keywordü de "if not" anlamına gelir ve eğer verilen ifade yanlışsa o bloktaki kodu çalıştırır

if vs. için bir diğer kullanım şekli de;
"ifade if koşul" biçimindedir.Örneğin;
Kod: 
puts "heyoo!! if 3 + 5 == 8
bir üstteki if ile aynı sonucu verecektir.Bu yöntem unless, while gibi şeyler için de kullanılabilir

Döngüler
Ruby'de de while döngüsü bulunur ve diğer dillerdeki while lara benzer.Sadece bir örnekle geçiştireceğim bunu;
Kod: 
a = 1
b = 5
c = 3
while a < b
  c += 1
  a += 1
end
c
=> 7
burada pek görülecek * bir şey yok

ruby'de for döngüsü de bulunur ancak aslında bu döngüye hiç ihtiyaç yoktur.Çünkü for döngüsünün 2 temel kullanım amacını karşılayan farklı yöntemler vardır.bir şeyi belli bir kez yapmak için int'lerin "times" metodu kullanılır ki yukarıda bahsedip örnek göstermiştim.Ama hadi yeni bir özellik göstererek bir örnek daha veriyorum;
Kod: 
sonuc = 0
5.times do |i|
  sonuc += i
end
sonuc
=> 10
burada, bu blokta "|" karakterleri arasında verdiğimiz i, bu bloğun argümanıdır ve "times" metodu her dönüşünde 0'dan başlayarak bir sayı döndürür bu argümana ancak bu argümanın oraya konulması zorunlu değildir.

for döngüsünün 2. kullanım amacı olan array'lerin her elemanıyla *bir şeyler yapma ise, Array vb. sınıflarda bulunan "each" metoduyla halledilir.Örneğin;
Kod: 
arr = [ 1,2,3,4,5,6,7 ]
arr.each do |a|
  p a**2
end
bu kod, arr arrayinin tüm elemanlarının karesini ekrana yazdırır(** operatörü kuvvet alma işlemi için kullanılır). each metodu bir blok alır ve argüman olarak o arrayin o sıradaki elemanını verir.